Mutumin (daidai macen) – demiurge da juyin halitta

Bayan ilimin falsafa na makarantu daban-daban, daga Plato, makarantun neoplatonic, Gnostic, „demiurg” vine de la un cuvânt grecesc care înseamnă „meșteșugar”, „artizan” și are legătură „a produce”, eventual „a crea”. Wanda ya fara gani, demiurge zai zama wani nau'in agogo a hangen William Paley, citat de Richard Dawkins în „Ceasornicarul orb”, littafin da ya zama wani nau'in Littafi Mai-Tsarki na masu imani da Allah. Ba kome ba cewa hangen nesa na limamin karni na 19 ma ya wuce zamani, kuma a cikin karni na 20, lokacin da aka rubuta littafin Dawkins, kadan ne suka san ta. Duniyar kimiyya, amma ba kawai, kawai ya wuce ta hanyar alaƙa da injiniyoyi masu ƙima, gami da sabani a fili, har sai da sabuwar ka'idar sulhunta su. Wanda har yanzu muna jiran…

Ma'anar gama gari na abin da zai zama raguwa a makarantun falsafa da aka ambata zai zama wani nau'i na allah. (ko da wani abin bautãwa, gano tare da Zeus na Helenawa bisa ga wasu, bisa ga wasu tare da Ubangiji na Tsohon Alkawari) wanda zai siffata duniya bisa ka'idojin duniya (ra'ayoyi daga ka'idar Plato). Demiurgul e un fel de verigă lipsă dintre „unul” la Platon (asali, wanda za'a iya gane shi da Allah na Kirista) da duniyar da muke gani. Demiurge yana canza wasu yuwuwar, inclus în „unul” în lumea existentă. Yana da ban sha'awa nawa hankalin mutanen zamanin da, că multe idei ale lor se verifică în știința modernă. Amma mafi ban sha'awa shine nawa ilimin kimiyya ya dogara ga tsoffin tunani. Yadda ilimin zamani zai yi kama da tasowa a cikin al'adun da ya bambanta da na Yamma?

Amma menene demiurge zai kasance bisa ga kimiyyar yanzu? Păi dacă „unul” ar reprezenta mulțimea infinită a tuturor formelor potențiale de existență a naturii fizice, demiurge zai nufi sa'a (ko rashin sa'a) tarihi a cikin abin da dokokin yanayi, wannan ya sa ka yi tunanin duniyar tunanin Plato, sun bayyana suna haifar da bullar nau'ikan halittun da muka sani. Tambayar ta kasance; demiurge ne ya iyakance ga duniyarmu, duniyar da aka sani ko kuma tana nufin abin da ke faruwa a cikin sararin da ba a sani ba? Demiurge yana da umarni game da al'amuran duhu kuma? Ba mu da hanyar sani. Wataƙila eh, ko kuma akwai ƙarin demiurges…

Idan bisa ga kimiyyar yanzu, demiurge wani abu ne mai saurin fahimta, menene game da dabara, na dabara zanen gado mafi daidai, wasu, mai yiwuwa mafi, încă nescrise… Ga masanin kimiyya, Demiurge zai kasance wani wuri tsakanin sauyawa daga tsarin injiniyoyin ƙididdiga zuwa ilmin sunadarai na Lavoisier.. Da, Kasancewar abubuwan da ke cikin teburin Mendeleev za a iya gano su daga injiniyoyi masu yawa, amma menene kwamfutar da ake buƙata don yin duk lissafin da ake bukata! Anan demiurge ya cancanci sunansa, watau mai sana'a, mai sana'a, amma a sigar zamani. Dole ne ya yi aiki idan da'irar sa suka yi tsalle. Wanene zai sa mutum irin wannan aikin?

Duk da haka, ra'ayin demiurge ya shiga cikin adabi da falsafa, Mutum mahaliccin al'ada ne. Mutum yana yin al'ada, ya dogara da al'ada don tsira. Mutum ya halicci duniyarsa ta duniya da ta ruhaniya. Wani irin gwani ne na duniyarsa, wanda abin takaici ya yi nisa sosai (halaka) kuma a duniyar sauran halittu. Sabanin abin da aka yi imani da shi a baya, dabbobi ma, a lokuta da dama, wani nau'i na ladabi. Dabbobi masu shayarwa da tsuntsaye sun dogara da koyon rayuwa. Suna yin bincike kuma suna ba da su ga takwarorinsu. Wasu ma suna canza yanayin jikinsu, na kasa, kamar beavers. Amma rayuwa ta dabi'arta ce ... demiurgic. Daga kwayoyin cuta, duk kwayoyin halitta biochemically suna gyara yanayin, sanya shi dacewa da sauran kwayoyin halitta, ba kawai na kusa da su ba. Farawa da yanayi, sannan tare da kasa, Biotope shine ƙirƙirar wasu kwayoyin halitta don amfanin waɗanda ke sama a cikin sarkar abinci. Nau'in da ke saman sarkar abinci, yaya nau'in ɗan adam yake, au rolul cel mai redus de „terraformare” în sens de transformare a planetei pentru a fi propice vieții, kai tsaye daidai gwargwado ga baiwar sinadarai. Ba za mu iya haɗawa ba, mu, oamenii și verii noștri, chimpanzees, ba tare da bitamin C ba. Muna bukatar bitamin, amma ba kawai (muhimman amino acid da sauransu) domin ba za mu iya hada su ta hanyar kwayoyin halittarmu ba. Kwayoyin suna taimaka mana. Suna samar mana da su, kamar tsire-tsire. Tsire-tsire su ne ƙwararrun masana kimiyya na gaskiya. Yin polysaccharides daga iskar gas tare da ƙarancin maida hankali a cikin yanayi wani abu ne wanda babu wani abin al'ajabi da zai yi iƙirarin ...

Sannan, shi ne ma'aikacin demiurge, a lokacin da duk abin da zai iya yi game da rayuwa shi ne ya lalata ta ta hanyar ƙoƙarin mayar da muhallinsa a gare shi? Adică omul face „terradeformare”… Sigur că în economia vieții pe această planetă, kwayoyin cuta da ma kwari sun fi mutane muhimmanci. Babu kwayoyin cuta ko tsire-tsire, koda babu kwari, mutane za su bace da sauri, amma waɗannan nau'ikan suna yin kyau ba tare da mu ba. Duk da haka, Aikin dabbobi masu shayarwa shine masu dauke da kwayoyin cuta da tsaba...

Abin da za a iya fada game da ingancin demiurge a cikin al'ada, sabanin matsakaicin matsakaici wanda ya daidaita ga yanayin gama gari? Kuma bisa ga wannan hangen nesa, idan muna tunanin Eminescu kawai, maza suna neman farin ciki a cikin abubuwan da ba za a iya gani ba, a cikin halitta, yayin da mata suka fi alaka da yanayi, na duniya. Wannan hangen nesa daga Antiquity (Tsohon da ya rage mana, ba wanda aka lalata ba), kuma ya dade har zuwa kwanan nan, har zuwa Marx. Aikin mata wani abu ne na halitta, maza ne aka yi amfani da su.

Kawai, fassarar Freud, „natura nu ține cont de exigențele (da fantasies) namiji".

A hakikanin gaskiya, har yanzu a cikin beraye, mata sun fi aiki, mai mahimmanci, mafi wayo, koyi da sauri. Abin da ba a sani ba, su ma suna da yawa. Koda suna cikin zafi, suna da yanki sosai kuma suna tashin hankali tare da mazajen da aka tsare. Berayen mata suna koyon maze ko hawan igiyar da sauri.

Sa'an nan kuma zuwa primates, mata su ne masu kirkira, wadanda suke yin bincike, musamman matasa mata. Wasu matasa 'yan kasar Japan macaque ne suka fara wanke dankalin dadi sannan suka wanke su a cikin teku (wanda yake gishiri).  Mata ne suka kirkiro al'adar doya mai tsafta da kayan marmari. Zuwa ga chimpanzee, 'yan mata sun gano kamun tururuwa, wanda a kunyace yake gabatarwa, saboda su, yawanci baki a cikin kungiyar, suna da ƙananan matsayi na matsayi. Chimpanzees mata har farauta.

To me mazan suke yi? Abin kunya, cum spune Ioana Petra în „7000 years of patriarchy”. Gabaɗaya abin da maza suke yi? Cin zarafi ga sauran membobin kungiyar ko wasu kungiyoyi, amma kuma farauta, ayyuka ne da suke ƙarfafawa ko canza matsayinsu na matsayi a cikin ƙungiyar. Don haka ina yi ne don matsayina, mai yiyuwa ne don karfafa alakar da ke tsakaninsu, ba don amfanin kungiyar ba. Ga alama saba?

Canjin tunanin magabata ne kawai zai iya ba da matsayin mahalicci ga mutum. Wani limamin Orthodox ya ce Orthodoxy yana abokantaka da mata, cewa mace ta haifi Yesu. După cum i-a replicat o femeie ghid „era culmea să se nască dintr-un bărbat”. Haka ne, maza ne kawai ba sa haihuwa, in ba haka ba su ne masu kirkiro al'adu, na ruhaniya, na wani abu. Yadda za a kalli wannan ra'ayin a cikin tsofaffin al'ummomi? Tare da irin mamakin da za a kalli ra'ayoyi da yawa daga yanzu ...

Hoton allahiya na sama ya bayyana a cikin frescoes na Masar, Kwaya, wanda ke saduwa da allah-ƙasa kowace rana, haihuwa da rana. Ubangijin sama shine na tsaunuka. Amma a yawancin al'adun gargajiya, wata baiwar Allah ita ce ke da alhakin halitta. Tatsuniyoyi na Tsohon Alkawari sun fito ne daga tsofaffin tatsuniyoyi, daga wasu al'adu (wani lokacin hade). Hauwa'u wata baiwar Allah ce, wanda alamarsa itace maciji, gabatar da wannan rawar a cikin al'adu da yawa a matsayin alamar sake haihuwa saboda molting. Halittar ya dubi al'ada na mata. Yana ɗaukar mai yawa na motsa jiki na hankali don sake sunan mahukunta, ko na banza ne ko a sigar sani, care a creat lumea ca fiind „tată”.

Goddess Kali daga tsohuwar Indiyawa, a matsayin matuƙar m ƙarfi, tare da babban ƙarfin lalata, ya kwatanta yanayi da kyau fiye da allahn masani, mai ikon komai da alheri. Yana keɓance makarantun falsafa da yawa da bayani cikin sauƙi ta hanyar reza Occam. Kali yana bayyana mugunta cikin sauƙi a duniya. Yanayin yana da dokoki, ana yin halitta a cewarsu. Mugunta yana tasowa lokacin da wasu hulɗar da waɗannan dokokin ke bayarwa suna da illa ga nau'ikan wanzuwar kwayoyin halitta. Wani lokaci kuna tunanin soke dokar nauyi a majalisa. Lokacin da ka karya wani abu ko lokacin da ka fadi. Ko kuma lokacin da aka yi girgizar kasa. Sharrin zamantakewa, fiye da hadaddun, yana da irin wadannan dalilai. Bambancin shine ba a san su ba. Psychological mugunta, zafi, wahala, kuma. Mugunta zai zama nau'i na makamashi mara kyau (rashi) ko tabbatacce (yawanci babba) care afectează homeostazia unui sistem. Sanyi, zafi, amma kuma gajeren wavelength electromagnetic radiation, don haka high makamashi, suna cutar da halittu masu rai. Idan mukayi tunani akai, a rayuwa da al'umma abubuwa ba su da bambanci sosai.

Ga malaman falsafa na da, amma ga masana falsafa na ikkilisiya, demiurge zai kasance yana da wani nau'i na sanin ƙirƙira. Ba mu san menene sani ba a yau, ba ko da akwai gaske ko kuma fim ne kawai da zazzagewar jijiyar ke yi mana yayin da muke farkawa.. A cewar kimiyyar yanzu, conștiința nu există în afara unui sistem nervos, har ma da ƙari, na kwakwalwar da ta ci gaba. Yi fahimtar dabbobi masu nisa na phylogenetically? Suna mu'amala, amsa ba zato ba tsammani, koda basu da kwakwalwa. Cartea „În mintea unei caracatițe” de Sy Montgomery ne arată câteva comportamente incredibile ale unor ființe literalmente fără creier. Tsofaffin abubuwan da suka faru game da shuke-shuke sun nuna cewa suma suna amsawa. Amma ba su da tsarin juyayi, yana da wuya a dangana wani abu kamar sani gare su.

Haka kuma a cewar masana falsafa da suke neman asalin mugunta, al'amari da gaskiya, ita ce asalin mugunta. Lamiri yana da kyau. Idan muka sami nasarar 'yantar da kanmu daga kwayoyin halitta, mu guji sharri. Amma sai ba su san menene al'amarin ba. Ta yaya za ku raba kwayoyin halitta daga abubuwan da ke haifar da wayewa (kuma wanene ya san abin da suke kaiwa ga sauran taurari), lokacin da sararin samaniya kanta yana da kaddarorin jiki? Yanayi, kamar yadda wasu masana kimiyya ke cewa, tana da hankali.

Duk da haka, magabata sun yi daidai. Lamiri (me muke kira wannan yanzu?) wasu sel ne suke ɓoye shi da wasu kaddarorin da suka bambanta da na sauran ƙwayoyin rai. Wadannan kwayoyin halitta, neurons, ba ya (kuma) raba, amma suna da kuzari sosai da buƙata. Jikin dabbar da ba shi da hazaka ta biochemical yana ciyar da su domin ya taimaka mata yantar da kanta daga abubuwan waje. Dabbobi suna gudu daga haɗari ko neman tushen kwayoyin halitta da kuzari, yawanci sauran kwayoyin halitta masu baiwar halitta. Juyin halittar dabbobi shine gwagwarmayar 'yanci daga tasirin muhalli, față de lumea materială. O inteligență superioară, kamar mutum, an ajiye shi a cikin jiki mai rauni, wanda ke cinye kadan kuma yana adana makamashi cikin sauki. Mutum yana da babbar kwakwalwa da hankali da zai dace da shi domin yana da jikin da ba ya cin abinci kadan. Aceasta e ideea pe care am prezentat-o în „Civilizația foametei / o altă abordare a umanizării” (tabbas, daya musamman biochemical). Halin ɗabi'a da sauran halaye na ɗabi'a na ɗabi'a za su taso daga ingantaccen sarrafa kuzari. Nietzsche ya ce ma'aunin darajar ɗan adam shine ƙarfin wahala.

A yawancin nau'ikan, amma musamman na mutum, mata sun ƙware fiye da maza wajen adanawa da sarrafa makamashi da kuma matakin salula. Wannan zai zama dalili ɗaya da ya sa suke rayuwa tsawon rai a yawancin jinsuna.

Sakin muhalli, na dogaro da kwayoyin halitta ta kowace fuska, ga alama abin da muke nema da hankali, ba kawai a hankali ba. A cewar wasu bincike, Netflix ya fi jin daɗi fiye da wasanni har ma da jima'i ga yawancin mutane. Me sufaye da suka ɓata jikinku za su ce game da 'yantar da fasahar zamani ta kawo?

Amalia Deaconess, “Mutumin (daidai macen)-demiurge da juyin halitta” a cikin Anthropos. Mujallar Falsafa, arts and Humanities no. 6/2023

Autor